بررسی و تحلیل تعالیم تصوف بر مبنای نظریه گفتمان قدرت میشل فوکو

نویسندگان

  • فاطمه الهامی استادیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه دریانوردی و علوم دریایی چابهار
چکیده مقاله:

تصوف به ‌مثابه یک نهاد اجتماعی در تاریخ ایران از اهمیت فراوانی برخوردار است. اصول، قواعد و تعالیم آن دارای آیین خاصی بوده که صوفیه ملزم به رعایت آن بوده‌اند. تصوف به ‌موازات تغییرات سیاسی و اجتماعی، فراز و فرودهایی داشته و دارای گرایش‌ها و شاخه‌های بسیاری بوده است، اما با همة گستردگی، همچنان می‌توان آن را به عنوان یک گفتمان فوکویی در نظر گرفت. پژوهش حاضر با روش تحلیلی ـ تطبیقی در پی کشف کارکردها، ساختار و تشریح مقولة قدرت در تصوف بر پایة نظریة گفتمان قدرت فوکو است. نتایج این پژوهش نشان می‌دهد که تصوف دارای کارکرد دوگانه است؛ از یک‌سو نوعی انضباط عمومی به وجود می‌آورد، آزادی فردی را تحت شعاع قرار می‌دهد و تعالیم آن، گزاره‌های قدرت را تقویت و تثبیت می‌کند؛ از سوی دیگر تصوف اگرچه درون اِپیستمة (معرفت و آگاهی) زمانة خود قرار دارد، در برخی مواقع می‌تواند دامنة معرفت عمومی را گسترش داده و به‌ عنوان یک گفتمان رقیب در برابر گفتمان‌های دیگر از جمله نهادِ قدرتِ حاکم مطرح شود و با توزیع قدرت و ثروت، تا حدودی هرچند اندک از خودکامگی نهادهای موازی و به ‌خصوص نهاد حاکم بکاهد.

برای دانلود باید عضویت طلایی داشته باشید

برای دانلود متن کامل این مقاله و بیش از 32 میلیون مقاله دیگر ابتدا ثبت نام کنید

اگر عضو سایت هستید لطفا وارد حساب کاربری خود شوید

منابع مشابه

گفتمان قدرت در اندیشه میشل فوکو

گفتمان قدرت در اندیشه میشل فوکو تابع نظریه ” دانش، قدرت، رژیم حقیقت “ است .اندیشه پرسشگر وی از یک سو کار اندیشیدن را دشوار می کند و از سوی دیگر لذتاندیشیدن را به محقق می چشاند . وی در تلاش است تا انسان ها را به قلمرو نااندیشیده هاببرد . از راه اندیشیدن به نااندیشیده ها، چیزهایی کشف می شود که در حالت طبیعی صامتهستند . لذا باید اندیشه ها ی او را مخالف همه چیزهایی دانست که جهان شمول و بدیهیمی نمای...

متن کامل

بررسی نظریه گفتمان قدرت و زبان میشل فوکو و هویت زنانه در رمان «سووشون» سیمین دانشور

نویسندگان این مقاله سعی کرده‌اند تا با مطالعه متن رمان «سووشون» به بررسی گفتمان‌های چندگانه اثر که متأثر از وضعیت اجتماعی عصر دانشور است بپردازند، و همچنین بررسی کنند که چگونه این اثر با بکار گرفتن صداهای مختلف در مقابل گفتمان مردسالارانه غالب، صداهای خاموش و ناشنیده زن را به گوش مخاطب می‌رساند. در عین حال با بررسی زبان رمان که متأثر از جنبه‌های مختلف حماسی، اساطیری و مذهبی است این نکته را به ا...

متن کامل

بررسی الگوی تحلیل گفتمان میشل فوکو و مباحث علم معانی

تحلیل گفتمان برگرفته از گرایش‌های نوین زبان‌شناسی است و می‌کوشد روابط و احساسات نهفته در کلمات و درون متن را آشکار کند. این نظریه به‌طور مستقیم با تأثیرپذیرفتن از اندیشة میشل فوکو ایجاد شد و در متون ادبی به موضوعاتی فراتر مانند پیوند معنایی، نحو جملات، کنش‌های گفتاری، بافت، بسامد کنش‌ها و انواع جملات می‌پردازد. این پژوهش در پی آن است تا ثابت کند همة گزاره‌های تحلیل گفتمان با منشأ غربی در علم مع...

متن کامل

نقد فرهنگی رمان مدیر مدرسه جلال آل احمد از منظر گفتمان و نظریه قدرت میشل فوکو

گفتمان قدرت یکی از اندیشه­های محوری میشل فوکو است. این مقاله به دنبال این سؤال مهم تنظیم شده که آیا می‌توان رویکرد فوکو نسبت به گفتمان قدرت را در رمان مدیر مدرسه جلال آل احمد جستجو و تحلیلی از شرایط فرهنگی ایران در دوره پهلوی، بر مبنای این گفتمان ارائه کرد؟ گفتمان قدرت و تکنولوژی انضباط از دیدگاه فوکو، با بخش­های زیادی از رمان مدیر مدرسه و در سطح عینی و واقعی با شرایط سیاسی و فرهنگی جامعه ایران...

متن کامل

گفتمان قدرت در اندیشه میشل فوکو

گفتمان قدرت در اندیشه میشل فوکو تابع نظریه ” دانش، قدرت، رژیم حقیقت “ است .اندیشه پرسشگر وی از یک سو کار اندیشیدن را دشوار می کند و از سوی دیگر لذتاندیشیدن را به محقق می چشاند . وی در تلاش است تا انسان ها را به قلمرو نااندیشیده هاببرد . از راه اندیشیدن به نااندیشیده ها، چیزهایی کشف می شود که در حالت طبیعی صامتهستند . لذا باید اندیشه ها ی او را مخالف همه چیزهایی دانست که جهان شمول و بدیهیمی نمای...

متن کامل

منابع من

با ذخیره ی این منبع در منابع من، دسترسی به آن را برای استفاده های بعدی آسان تر کنید

ذخیره در منابع من قبلا به منابع من ذحیره شده

{@ msg_add @}


عنوان ژورنال

دوره 16  شماره 60

صفحات  13- 42

تاریخ انتشار 2020-09-22

با دنبال کردن یک ژورنال هنگامی که شماره جدید این ژورنال منتشر می شود به شما از طریق ایمیل اطلاع داده می شود.

میزبانی شده توسط پلتفرم ابری doprax.com

copyright © 2015-2023